Prawo rodzinne – kontakty z dziećmi

Relacje dziecka z obojgiem rodziców są bardzo ważne dla jego dobra i rozwoju. Należy zrobić wszystko, aby odbywały się bez jakichkolwiek zakłóceń. Ważne jest, aby dzieci nie były ani świadkami, ani uczestnikami sporu rodziców. Najlepiej jest, gdy rodzice ustalają między sobą zasady. Dopiero gdy nie jest to możliwe, konieczny może być wniosek o ich ustalenie przez sąd.

Komu przysługuje prawo do kontaktu: rodzicom z dziećmi czy dzieciom z rodzicami?

Prawo do kontaktu z dzieckiem jest prawem rodzica, a prawo do kontaktu z każdym z rodziców jest prawem dziecka. Co ważne każdemu prawu odpowiada obowiązek. Oznacza to, że rodzic ma nie tylko prawo, ale także obowiązek kontaktu z dzieckiem.

Co składa się na to prawo?

Kontakt z dzieckiem to oczywiście przede wszystkim spotkania. Mogą zostać ustalone jako kontakty w miejscu zamieszkania dziecka lub w innym miejscu. W szczególnych sytuacjach, np. gdy zajdą wątpliwości dotyczące kwalifikacji rodzicielskich, kontakty mogą zostać ustalone jako kontakty w obecności drugiego rodzica lub w obecności kuratora. Prawo do kontaktów to także kontakty telefoniczne lub za pośrednictwem komunikatorów.

Kto decyduje o tym, jak kontakty powinny zostać ukształtowane?

Ustalenie kontaktów może nastąpić bezpośrednio przez rodziców dziecka. Jeżeli nie są oni w stanie sami porozumieć się w tej sprawie, decyzję, po zgłoszeniu takiego wniosku, podejmie Sąd.

Kto może złożyć wniosek o ustalenie kontaktów?

Wniosek o ustalenie kontaktów może złożyć każdy z rodziców, ale nie tylko – mogą to być także np. dziadkowie. Wniosek może złożyć rodzic, który z dzieckiem nie mieszka, ale także ten, który z dzieckiem mieszka, jeżeli uzna, że jest to konieczne dla dobra dziecka, które takich kontaktów potrzebuje, a drugi rodzic nie czuje się do takich kontaktów zobowiązany. Złożenie wniosku możliwe jest także, gdy rodzice nie mogą porozumieć się w kwestii terminów i przebiegu kontaktów.

Składając wniosek o uregulowanie kontaktów, określamy, jakich kontaktów się domagamy, tj. np.: w jakich dniach i godzinach mają się odbywać spotkania, gdzie mają odbywać się kontakty, jak mają zostać ukształtowane kontakty w święta, w dzień matki czy dzień ojca, urodziny dziecka i rodziców, ich imieniny, w wakacje letnie czy ferie zimowe. Im precyzyjniej określimy nasze oczekiwania, tym precyzyjniej Sąd ustali kwestie związane z kontaktami, a to z kolei może pozwolić na uniknięcie przyszłych możliwych sporów.

W toku postępowania o ustalenie kontaktów można już i warto domagać się zabezpieczenia kontaktów.

Wydając rozstrzygnięcie, Sąd uwzględni nie tylko interesy rodziców. Te nie są priorytetem. Ważne jest bowiem przede wszystkim dobro dziecka.

Czy jeden z rodziców może ograniczać lub utrudniać kontakty drugiego rodzica z dziećmi?

Oczywiście nie powinien. Zdarza się jednak, że rodzic nie dostrzega potrzeb dziecka i utrudnia kontakty dziecka z drugim z rodziców. Zdarza się jednak również, że rodzic, który z dzieckiem nie mieszka, lekceważy lub wręcz unika kontaktu z dzieckiem.

Co może zrobić rodzic, którego prawo do kontaktów z dziećmi jest ograniczane lub utrudniane?

W takim przypadku, jeśli kontakty nie są uregulowane przez sąd, powinien wystąpić z wnioskiem o ich sądowe uregulowanie. Natomiast gdy kontakty zostały już przez sąd ustalone i pomimo to nie są zgodnie z postanowieniem sądu realizowane, można zwrócić się do sądu z wnioskiem o zagrożenie ukaraniem określoną, wskazaną we wniosku, kwotą rodzica, który narusza objęte postanowieniem sądu (ewentualnie ugodą zatwierdzoną przez sąd) kontakty. To etap pierwszy. W kolejnym, jeżeli kontakty nadal są naruszane, należy złożyć wniosek o wydanie postanowienia nakazującego zapłatę za każde dalsze naruszenie.

Ustalanie kontaktów rodzica z dzieckiem: osobne postępowanie czy razem ze sprawą rozwodową? Właściwy sąd

Czy sprawa o ustalenie kontaktów to osobne postępowanie, czy toczy się razem ze sprawą rozwodową? Jaki sąd jest właściwy do ustalenia kontaktów rodzica z dzieckiem?

Jeżeli w toku postępowania o rozwód zajdzie potrzeba uregulowania kontaktów rodzica z dzieckiem, odpowiedni wniosek powinien zostać złożony w sądzie, w którym toczy się sprawa rozwodowa. Jeżeli wniosek o ustalenie kontaktów został złożony, zanim wszczęte zostało postępowanie o orzeczenie rozwodu, to podlegał on rozpoznaniu przez sąd rejonowy właściwy dla miejsca zamieszkania dziecka i sprawa zostanie zawieszona, a o zabezpieczeniu kontaktów rozstrzygać może wyłącznie sąd rozpoznający sprawę rozwodową.

Również ten sąd może w wyroku końcowym orzec o kontaktach rodzica z dzieckiem. Jeżeli jednak tak się nie stanie i sąd odstąpi od orzeczenia o kontaktach lub po wydaniu wyroku rozwodowego ustalającego kontakty zajdzie potrzeba zmiany kontaktów, właściwy będzie sąd rejonowy miejsca zamieszkania dziecka.

Czy, kiedy i przez kogo powinny być wysłuchane dzieci i jaki ma to wpływ na rozstrzygnięcia sądów?

W sprawach dotyczący małoletnich, a zatem również w sprawach dotyczących jego kontaktów z rodzicem, sąd wysłucha dziecko, jeżeli jego stan zdrowia, rozwoju umysłowego i stopień dojrzałości na to pozwala. Decyzję w tej sprawie podejmuje sąd, który dla ustalenia możliwości wysłuchania dziecka może, gdy uzna to za konieczne, zlecić w tej kwestii wydanie opinii przez biegłego sądowego. Wysłuchanie małoletniego odbywa się poza salą posiedzeń sądu. W wyniku wysłuchania małoletniego sąd, uwzględniając stan zdrowia, rozwój umysłowy i stopień dojrzałości dziecka, winien wziąć pod uwagę jego zdanie i rozsądne życzenia.